Ontdek hoe je van afval weer grondstof maakt met simpele routines en slimme keuzes: scheid moeiteloos GFT, PMD, papier, glas, textiel, e-waste en KCA, en houd je restafval klein. Je ontdekt wat waar hoort, hoe je veelgemaakte fouten voorkomt en welke inzamelregels en statiegeldsystemen in Nederland en België gelden. Zo verklein je je CO2-voetafdruk, bespaar je kosten en geef je materialen een tweede leven.
Wat is afal (definitie en impact)
Afal is alles waarvan je je wilt ontdoen omdat je het niet meer gebruikt, kapot is of geen waarde meer lijkt te hebben, maar in de kern bestaat het uit materialen en grondstoffen die vaak opnieuw inzetbaar zijn. Het gaat om stromen als restafal, GFT (groente-, fruit- en tuinafval), PMD (plastic, metaal en drankkartons), papier en karton, glas, textiel, e-waste (elektrisch en elektronisch afal) en KCA (klein chemisch afal) zoals batterijen en verf. Wat je met afal doet, bepaalt de impact. Als je het slecht scheidt en veel in het restafal gooit, verlies je schaarse grondstoffen, verspil je energie die nodig was voor productie en transport en vergroot je de CO2-uitstoot door extra verbranding.
Zwerfafal en microplastics belasten natuur en water, terwijl KCA en oude elektronica gevaarlijke stoffen kunnen lekken die bodem en gezondheid schaden. Goed scheiden en verminderen draait dat om: materialen blijven langer in de kringloop via hergebruik en recycling, GFT wordt compost of biogas, en er blijft minder over om te verbranden of te storten. Dat scheelt milieuschade, verlaagt kosten voor verwerking en kan je eigen afvalkosten drukken als je minder restafal aanbiedt. Tegelijk stimuleert het een circulaire economie waarin producten worden ontworpen voor reparatie, hergebruik en recycling. Zo wordt afal geen eindpunt, maar een startpunt voor nieuwe grondstoffen.
Wat valt onder afal en wat niet
Afal is alles wat je kwijt wilt omdat het kapot, onbruikbaar of overbodig is, zoals restafal, GFT, PMD, papier en karton, glas, textiel, e-waste en KCA. Ook grofvuil en bouw- en sloopafal vallen hieronder zodra je ze laat afvoeren. Niet alles wat je niet meer gebruikt is meteen afal: spullen die je verkoopt, weggeeft of naar de kringloop brengt blijven producten, geen afal.
Hetzelfde geldt voor materialen die je direct hergebruikt, zoals een glazen pot als opbergpot of hout dat je opnieuw verwerkt. Statiegeldflessen en -kratten zijn ook geen afal zolang je ze inlevert voor retour. Twijfel je? Vraag je af of je het nog een doel geeft zonder het weg te doen. Zo niet, dan hoort het bij afal en kies je de juiste stroom.
Waarom minder en beter scheiden telt
Minder afal maken en beter scheiden levert direct winst op voor milieu, portemonnee en leefomgeving. Door bewuster te kopen, hergebruiken en repareren verbruik je minder grondstoffen en energie, en verlaag je je CO2-voetafdruk. Wat je wél weggooit, scheid je schoon en juist: zo blijft PMD recyclebaar, wordt GFT omgezet in compost en biogas, en behoudt papier zijn vezelkwaliteit. Schone stromen leveren meer op en kosten minder om te verwerken, wat vaak zichtbaar is in lagere afvaltarieven als je minder restafal aanbiedt.
Je voorkomt ook dat waardevolle materialen in de verbranding belanden en dat verontreiniging hele partijen onbruikbaar maakt. Beter scheiden verkleint de berg restafal, beperkt stank en ongedierte, en helpt aan een circulaire economie waarin grondstoffen steeds opnieuw worden gebruikt.
[TIP] Tip: Scheid afval aan de bron; kies producten zonder overbodige verpakking.
Soorten afal en wat waar hoort
Onderstaande tabel vergelijkt de belangrijkste afvalstromen: wat mag erin, wat juist niet en waar je het in Nederland en België kunt inleveren. Zo scheid je snel en correct zonder de stroom te vervuilen.
| Afvalstroom | Mag erin (voorbeelden) | Niet erin (veelgemaakte fouten) | Waar hoort het (NL/BE) |
|---|---|---|---|
| Restafval | Niet-scheidbaar en vervuild afval: luiers en hygiëneproducten, kattenbakvulling, klein keramiek/drinkglazen | PMD, papier & karton, glas, GFT; gevaarlijk afval (KCA), batterijen, textiel, e-waste, grofvuil | Grijze container/restzak of ondergrondse container |
| GFT (groente-, fruit- & tuinafval) | Schillen en resten van groente/fruit, koffiedik & filters, tuinafval (blad/gras), eierschalen | Plastic (ook bio-/composteerbaar tenzij lokaal toegestaan), dierpoep, as, aarde, verpakkingen | GFT-container of verzamelbak; evt. composteerbare zakjes als toegestaan |
| PMD (plastic, metaal & drankkartons) | Lege plastic verpakkingen (flessen, bakjes, folie), metalen verpakkingen (blikjes), drankkartons | Harde plastic gebruiksvoorwerpen (speelgoed, emmers), piepschuim (EPS), verpakkingen met inhoud | NL: PMD-container/zak of nascheiding; BE: blauwe PMD-zak. Leeg, droog, dop erop |
| Papier & karton | Kranten, tijdschriften (zonder folie), schrijf-/printpapier, dozen en verpakkingskarton (plat) | Nat/vettig papier (pizzadozen met vet), gebruikt keuken- of bakpapier, geplastificeerd papier, drankkartons | Papiercontainer of bundel aan straat; brengpunt/recyclagepark bij grote hoeveelheden |
| Glas (verpakkingsglas) | Lege glazen flessen en potten; etiketten mogen blijven zitten | Vlakglas (ramen/spiegels), oven-/kristalglas, aardewerk/porselein, lampen (KCA) | Glasbak (kleurgescheiden indien gevraagd); dop/deksel bij PMD of rest |
Houd het leeg, schoon en droog en check je lokale afvalkalender: regels verschillen per gemeente. Speciaal afval zoals batterijen, KCA, textiel, e-waste en grofvuil hoort nooit bij PMD, papier of glas maar bij inzamelpunten/kringloop of het (recyclage)park.
Als je weet welke soorten afal er zijn, maak je schone stromen en blijft restafal klein. GFT is voor etensresten, schillen, koffiedik, tuinafval en kleine takken; geen plastic of servetten met vet. PMD gaat om lege, schone plastic en metalen verpakkingen en drankkartons; geen hard plastic speelgoed of piepschuim tenzij je gemeente dat expliciet toelaat. Papier en karton horen schoon en droog bij elkaar; geen pizzadozen met vet of folies. Glas is voor lege flessen en potten zonder dop of deksel; geen vlakglas, spiegels of porselein.
Textiel doe je schoon en droog in de textielbak, ook versleten kleding, zolang het niet nat of vuil is. E-waste (elektrisch en elektronisch afal) met stekker of batterij lever je in bij een inzamelpunt of winkel. KCA (klein chemisch afal) zoals batterijen, verf en olie breng je apart in. Grofvuil en bouw- en sloopafal lever je bij de milieustraat; hout, puin en metaal worden daar vaak nog gescheiden. Check altijd je lokale richtlijnen voor details.
Dagelijkse stromen: rest, GFT, PMD, papier en glas
In je dagelijkse routine maak je vooral deze vijf stromen. Restafal is het kleine beetje dat écht niet te hergebruiken of te recyclen is, zoals vieze luiers en stofzuigerzakken. GFT is voor etensresten, schillen, koffiedik en tuinafval, zonder plastic zakjes of servetten met vet. PMD gaat om lege, schone plastic en metalen verpakkingen en drankkartons; geen hard plastic speelgoed of piepschuim, tenzij je gemeente dat aangeeft.
Papier en karton moeten schoon en droog zijn, dus geen pizzadozen met vet of cadeaupapier met glitter. Glas betekent lege flessen en potten, liefst zonder dop of deksel; geen porselein, drinkglazen of spiegels. Door deze stromen zuiver te houden, haal je meer grondstoffen terug en blijft je restafal en je kosten lager.
Speciaal afal: batterijen, KCA, textiel en E-WASTE
Batterijen en accu’s horen nooit bij restafal; lever ze in bij inzamelpunten in supermarkt of bouwmarkt; plak pluspolen van lithiumbatterijen af met tape om kortsluiting en brand te voorkomen. KCA (klein chemisch afal) omvat verf, oplosmiddelen, olie, spaarlampen en cartridges; breng dit gesloten en gelabeld naar milieustraat of chemokar. Textiel lever je schoon en droog in; ook kapotte kleding, lakens en schoenen zijn welkom zolang ze niet nat of vervuild zijn; herbruikbaar gaat naar kringloop, rest wordt vezel.
E-waste is alles met stekker of batterij, van telefoons tot broodroosters; je kunt het gratis inleveren bij een winkel bij aankoop van een nieuw apparaat of bij het recyclagepark; verwijder je data vooraf. Door dit goed te scheiden voorkom je giftige lekken en win je waardevolle metalen terug.
Grofvuil en bouw- en sloopafal
Grofvuil is het grote spul dat niet in je container past, zoals meubels, matrassen en vloerbedekking, en dat breng je meestal naar de milieustraat of laat je op afspraak ophalen. Bouw- en sloopafal ontstaat bij klussen en verbouwingen en bestaat uit puin (steen, tegels, beton), hout, metaal, gips en isolatie; bij een grote klus huur je vaak een container en hou je fracties gescheiden.
Schoon puin wordt vermalen tot granulaat voor wegenbouw, metaal gaat naar recycling, en hout wordt hergebruikt of als grondstof ingezet. Let op veiligheid: bundel scherpe delen, verpak glas en houd gips apart. Gemeenten en recyclageparken in Nederland en België hanteren weeg- of tariefregels, dus check vooraf wat je waar en hoe mag aanleveren.
[TIP] Tip: Check de afvalscheidingsapp; twijfelafval naar rest om vervuiling te voorkomen.
Afal scheiden en verminderen in de praktijk
In de praktijk begint goed scheiden met een slimme inrichting: geef elke stroom een eigen, duidelijk gelabelde bak op de plek waar je het produceert, bijvoorbeeld een klein GFT-bakje in de keuken, een mand voor papier bij je werkplek en een kratje voor glas in de berging. Houd stromen schoon en droog: spoel verpakkingen kort uit, laat ze uitlekken, vouw karton plat en druk lucht uit plastic flessen en drankkartons. GFT bewaar je het liefst in een geventileerd bakje met een papieren zakje of zonder zak, zodat je minder stank en vliegjes krijgt; plastic hoort daar nooit bij.
Papier combineer je niet met etensresten en glas niet met porselein. KCA, batterijen en e-waste verzamel je apart en lever je in bij een inzamelpunt of winkel. Minder maken doe je door slim te kopen, maaltijden te plannen, te kiezen voor herbruikbare verpakkingen, te repareren en te lenen of huren. Maak er een routine van met je afvalkalender of app, plan een vast opruimmoment per week en gebruik statiegeld en retourprogramma’s om stromen netjes af te voeren.
Zo richt je je huis of werkplek in
Begin bij de plekken waar je afal ontstaat en zet daar passende bakken neer: een klein geventileerd GFT-bakje in de keuken, een compacte PMD-bak bij de prullenbak, een mand voor papier bij je bureau en een kratje voor glas in de berging. Label elke bak duidelijk met tekst of kleur, zodat je zonder nadenken de juiste keuze maakt. Kies formaten op basis van volume: PMD groot, restafal juist klein om je te prikkelen minder weg te gooien.
Houd stromen schoon en droog door kort te spoelen en te laten uitlekken. Reserveer een potje voor batterijen en een doos voor e-waste. Plan een vast moment per week voor het legen, en gebruik je afvalkalender of app als geheugensteun.
Tips om minder afal te maken
Minder afal begint met bewust kiezen vóór je iets koopt: plan je maaltijden, maak een boodschappenlijst en neem herbruikbare tas, fles en koffiebeker mee zodat je geen wegwerp nodig hebt. Kies producten zonder onnodige verpakking, ga voor navulverpakkingen of grootverpakkingen die je thuis slim doseert, en gebruik herbruikbare bakjes voor brood en leftovers.
Geef restjes een tweede ronde met soep, wraps of fritata, en vries overschot in. Repareer, leen of huur spullen die je zelden gebruikt en kies vaker voor tweedehands. Lever statiegeld in, zeg papierreclame af met een brievenbussticker en vraag digitale bonnetjes. Door te hergebruiken, te delen en te plannen, verklein je je restafal en bespaar je geld.
Veelgemaakte fouten en slimme oplossingen
Veel fouten ontstaan door twijfel of gemak: vieze verpakkingen bij PMD, vette pizzadozen bij papier, doppen op glas, piepschuim en hard plastic speelgoed bij PMD, batterijen en kleine elektronica in het restafal, en plastic (ook “bioplastic”) in GFT. Slimme oplossingen zijn simpel: maak verpakkingen leeg en kort schoon, laat ze uitlekken en druk ze plat; doppen en metalen deksels gaan bij PMD, glas zonder dop in de glasbak; papier en karton moeten schoon en droog blijven; GFT zonder plastic zakjes, liever in een papieren zak of los in een geventileerd bakje.
Verzamel batterijen in een potje en plak pluspolen af, lever e-waste in bij een winkel of inzamelpunt. Hang een mini-scheidingsposter bij je bakken en check je lokale regels, die kunnen per gemeente verschillen.
[TIP] Tip: Zet duidelijke bakken met pictogrammen; verklein de restafvalbak.
Inzameling, verwerking en regels in Nederland en België
In Nederland en België regel je je afal met een mix van containers, (huisvuil)zakken en brengpunten. In Nederland werk je vaak met een restafalcontainer, een GFT-bak, papierinzameling en PMD, plus ondergrondse containers in de stad; je volgt de afvalkalender en aanbiedregels zoals ophaaltijden, max. gewicht en het dicht aanbieden van zakken en bakken. In België gebruik je veelal de blauwe zak voor P+MD (alle plastic verpakkingen, metalen en drankkartons), afzonderlijke papierinzameling, een GFT-bak of -zak en een gemeentelijke huisvuilzak voor restafal; voor veel stromen ga je naar het recyclagepark. Batterijen en lampen lever je in bij inzamelpunten; e-waste kan naar de winkel of het park (NL: o.
a. via Wecycle/Weee Nederland; BE: Recupel), en KCA hoort altijd apart. Statiegeld verschilt: in Nederland zit het op kleine en grote plastic flessen en ook op blikjes; in België is een landelijk systeem in ontwikkeling en lopen pilots. Verwerking gebeurt via sortering en (na)scheiding, daarna recycling tot nieuwe grondstoffen; GFT wordt gecomposteerd of vergist tot biogas; wat overblijft gaat naar verbranding met energieterugwinning. Door je lokale regels te volgen houd je stromen zuiver, verhoog je recycling en beperk je kosten en zwerfafal.
Inzamelsystemen: containers, afvalkalender, brengpunten en statiegeld
Je afal bied je aan via huiscontainers of officiële zakken; rest, GFT, papier/karton en PMD hebben vaak elk een eigen kleur. Check je afvalkalender of app voor ophaaldagen, aanbiedtijden en eventuele wijzigingen door feestdagen; zet bakken tijdig buiten, met gesloten deksel en binnen het toegestane gewicht. Voor glas, textiel, KCA en e-waste gebruik je brengpunten zoals glasbakken, textielcontainers en milieustraat of recyclagepark; daar kun je vaak ook grofvuil, puin, hout en metalen gescheiden afgeven.
Statiegeld helpt stromen zuiver te houden: in Nederland lever je plastic flessen en blikjes in tegen retour, in België gaat het vooral via de P+MD-zak en retour voor bepaalde verpakkingen; regels verschillen per gemeente, dus check lokaal wat geldt.
Wat er met je afal gebeurt: sorteren, recyclen, verbranden en composteren
Na inzameling gaat je afal naar een sorteerinstallatie waar machines en mensen materialen uit elkaar halen met onder meer magneten, wervelstroom, infrarood en zeven. Schone stromen worden gerecycled: papier wordt pulp voor nieuw karton, glas tot scherven voor nieuwe flessen, metalen gaan naar de smelterij en kunststoffen worden granulaat voor nieuwe producten. GFT gaat naar compostering of vergisting; dat levert compost voor bodemverbetering en biogas dat wordt omgezet in elektriciteit, warmte of groen gas.
Restafal dat niet meer te scheiden is, gaat naar verbranding met energieterugwinning; rookgassen worden gezuiverd en bodemas wordt nabehandeld en deels ingezet in de bouw volgens strikte regels. In sommige gemeenten haalt nascheiding nog bruikbare materialen uit restafal, maar door je stromen droog, leeg en juist aan te bieden haal je de hoogste kwaliteit en de meeste recyclingopbrengst.
Veelgestelde vragen over afal
Wat is het belangrijkste om te weten over afal?
Afal is alles wat je wegdoet: rest, GFT, PMD, papier, glas, speciaal afal, e-waste en grofvuil. Minder maken en goed scheiden bespaart grondstoffen, energie, kosten en vermindert verbranding, vervuiling en CO-uitstoot.
Hoe begin je het beste met afal?
Begin met vier bakken: rest, GFT, PMD en papier; glas gaat in de glasbak. Label alles, gebruik afvalkalender of app, lever batterijen en e-waste in, en houd verpakkingen leeg, schoon en droog.
Wat zijn veelgemaakte fouten bij afal?
Veelgemaakte fouten: vet of nat papier bij oud papier, etensresten in PMD, statiegeldflessen in de glasbak, batterijen en KCA bij restafal, textiel nat aanbieden. Check lokale regels; twijfel je? Kies restafal.
